Probiotyki i parametry nasienia

Obok dość dobrze już znanych osi łączących mikrobiom z różnymi organami i częściami ciała pojawiła się nowa oś – jelito-jądro (gut-testis axis). Znamy już oś jelito-mózg, oś jelito-skóra, oś jelito-płuco. I wcale na tym się nie kończą osie i siedliska mikrobiomów w ludzkim organizmie. Okazuje się, że mężczyźni mają specyficzne mikrobiomy charakterystyczne dla układu rozrodczego – nie tylko jądra, ale także prostaty, płynu nasiennego i cewki moczowej. Jest to sytuacja symtraczna dla żeńskiego układu rozrodczego, w którym obserwuję się specyficzną, choć zróżnicowaną osobniczno mikrobiotę pochwy. O ile cewka moczowa absolutnie nie dziwi, tak płyn nasienny – tak. Okazuje się, że mikobiota nasienia jest czysto fizjologiczną sprawą, jednak w okreslonych sytuacjach przerost patogennej mikrobioty może być problematyczne w utrzymaniu płodności.

Przyjrzyjmy się dzisiaj tej niesamowitej osi oraz temu, w potencjalnym sposobom przywrócenia homeostazy mikrobiocie nasienia przy pomocy 

Nasienie nie jest jałowe

W warunkach niepatologicznych mikrobiom jelitowy utrzymuje symbiotyczny związek z jądrami – można więc śmiał powiedzieć, że istnieje oś jelito-jądro, która ma potencjalny wpływ na płodność. Ów oś jest zjawiskiem słabo poznanym. Zakłócenie mikrobiomu jelitowego przez dietę lub choroby inicjuje reakcję łańcuchową prowadzącą do zmniejszenia płodności. W warunkach dysbiozy jelitowej (czyli braku równowagi mikrobiologicznej w jelicie) dochodzi do wzrostu markerów stanu zapalnego w połączeniu z utratą integralności nabłonka jelita, co prowadzi do translokacji bakterii i cytokin zapalnych do krążenia ogólnoustrojowego. Ostatecznie jądra (reszta ciała też ;)) są narażone na przewlekłe zapalenie z powodu dysbiozy. Być może brak integralności powoduje upośledzenie procesu spermatogenezy i obniżenie parametrów nasienia.

Męski układ rozrodczy – podobnie jak żeński – także jest siedliskiem bakterii. Analiza próbek nasienia w ramach The Human Genome Project (HGP) wykazała, że ​​83% z nich zawierało bakterie, a obecność wielu gatunków bakterii w nasieniu nie była powiązana z nieprawidłową pracą plemników. Co ciekawe – mikrobiom męskiego układu rozrodczego ma zbliżony profil do jelitowego, chociaż mikrobiom cewki moczowej znacznie różni się ilością bakterii od płynu nasiennego. Mikrobiom nasienia jest bardzo zróżnicowany zarówo u mężczyzn zdrowych, jak i niepłodnych. Pęcherzyki nasienne, prostata i jądra mają swoje własne, unikalne mikrobiomy, które różnią się u poszczególnych osób i w różnych momentach życia/ w środowisku i mogą ulegać zmianom w zależności od indywidualnej higieny, obrzezania, praktyk seksualnych, partnerów seksualnych i diety.

Bakterie wpływają na parametry nasienia

Bakteriospermia to stan, w którym prócz fizjologicznej, słabo rozwiniętej mikroflory płynu nasiennego występuje przerost bakterii patogennych. Bakterie mogą dołączać do nasienia przy ujściu cewki moczowej, gdzie infekcja nasienia następuje poprzez kontakt z zainfekowaną cewką (np. w przebiegu zapalenia pęcherza), albo mieć źródło w górnych piętrach układu moczowo-płciowego np. w jądrach. Badacze podkreślają, że toczące się na różnych piętrach układu moczowo-płciowego zakażenie jest związane z uwalnianiem cytokin oraz pogorszeniem jakości plemników.

Jakie bakterie w największym stopniu wpływają na pogorszenie parametrów nasienia i w jaki sposób?

1. Gardanella vaginalis – jest to bakteria pochwowa. Mandara i wsp. stwierdził, że przewaga G. vaginalis u kobiet była istotnie powiązana z leukocytospermią u ich partnerów płci męskiej. Leukocyty w nasieniu są również głównym czynnikiem powodującym ROS nasienia, potencjalnie przyczyniając się do niepłodności męskiej.
2. Ureaplasma urealyticum – zakażenie tą bakterią jest bezobjawowe, obniożona żywotność plemników, leukocytospermia, obniżona lepkość nasienia,
3. Mycoplasma hominis – leukocytospermia, obniżona lepkość nasienia, obniżona koncentracja, obniżona morfologia nasienia.
4. Aerococcus
5. Bacterioidetes, Firmicutes są powiązane z azoospermią.
6. kilka badań klinicznych wykazało związek między mikrobiomem jelitowym, poziomem testosteronu w surowicy i produkcją plemników

Mikrobiom nasienia wpływa na płodność

Związek między mikrobiomem i męską płodnością jest jeszcze nie do końca wyjaśniony, jednak podejrzewa się, że może odgrywać ważną rolę. Kilka badań klinicznych wykazało związek między mikrobiomem jelitowym a poziomem testosteronu w surowicy oraz produkcją plemników.

Zmniejszona ruchliwość plemników jest jedną z głównych przyczyn niepłodności męskiej.

Istnieją badania, które ukazują związek między suplementacją probiotyków a poprawą mikobiomu pochwy, co prowadzi do lepszych rokowań przy cyklach wspomaganego rozrodu czy w przeciwdziałaniu poronieniom. Dlaczego więc nie można by było zastosować tego wzorca w poprawie męskiej płodności, skoro wiadomo, że zakażenia bakteriami np. mycoplasma powoduje uwalnianie cytokin, co prowadzi do niepłodności?

Probiotykoterapia sposobem na podniesienie parametrów nasienia?

Badanie Bijan i wsp. wskazuje, że suplementacja probiotyków u mężczyzn z obniżonymi parametrami nasienia (w przypadku badania 500 mg probiotyków dziennie) poprawia parametry nasienia. Suplementacja probiotykami u niepłodnych mężczyzn prowadzi do znacznego wzrostu koncentracji i ruchliwości plemników oraz znacznego zmniejszenia stresu oksydacyjnego i markerów stanu zapalnego. Dlatego doustne przyjmowanie probiotyków może być jednym ze sposobów radzenia sobie z uszkodzeniami oksydacyjnymi plemników.

Probiotyki mogą być zdolne do “resetowania” dysbiozy układu moczowo-płciowego

Probiotyki potencjalnie mogą wpływać na:

• ruchliwość plemników,
• markery stanu zapalnego,
• koncentracji,
• zmniejszenie stresu oksydacyjnego,
• morfologię nasienia.

Podsumowanie

Być może w przyszłości przywracanie męskiej płodności przy pomocy probiotykoterapii będzie proste i intuicyjne. Na razie możemy bazować na niewielu badaniach klinicznych oraz badaniach na zwierzętach, ale wyniki tychże są bardzo obiecujące.

Materiał powstał we współpracy z Sanprobi, polskim producentem probiotyków.

Zapraszam na swojego instagrama po więcej informacji na temat płodności.

Bibliografia

1. Magill RG, MacDonald SM. Male infertility and the human microbiome. Front Reprod Health. 2023 Jun 9;5:1166201. doi: 10.3389/frph.2023.1166201. PMID: 37361341; PMCID: PMC10289028,
2. Navid Leelani, Petar Bajic, Neel Parekh, Sarah C. Vij, Scott D. Lundy, The emerging role of the gut-testis axis in male reproductive health and infertility, F&S Reviews, Volume 4, Issue 2, 2023, Pages 131-141,
3. He S, Li H, Yu Z, Zhang F, Liang S, Liu H, Chen H, Lü M. The Gut Microbiome and Sex Hormone-Related Diseases. Front Microbiol. 2021 Sep 28;12:711137. doi: 10.3389/fmicb.2021.711137. PMID: 34650525; PMCID: PMC8506209,
4. Perez-Carrasco V, Soriano-Lerma A, Soriano M, Gutiérrez-Fernández J, Garcia-Salcedo JA. Urinary Microbiome: Yin and Yang of the Urinary Tract. Front Cell Infect Microbiol. 2021 May 18;11:617002. doi: 10.3389/fcimb.2021.617002. PMID: 34084752; PMCID: PMC8167034.
5. Helli B, Kavianpour M, Ghaedi E, Dadfar M, Haghighian HK. Probiotic effects on sperm parameters, oxidative stress index, inflammatory factors and sex hormones in infertile men. Hum Fertil (Camb). 2022 Jul;25(3):499-507. doi: 10.1080/14647273.2020.1824080. Epub 2020 Sep 27. PMID: 32985280.