Ciąża powikłana otyłością – czy probiotyki mogą pomóc?

W ciągu ostatnich dziesięcioleci obserwuje się wzrost otyłości wśród kobiet w wieku rozrodczym, co prowadzi do pogorszenia fizjologicznej insulinooporności, co ma negatywny wpływ na środowisko wewnątrzmaciczne, wpływając na programowanie okołoporodowe i potencjalnie skutkując dysfunkcją metaboliczną u potomstwa.

Najnowsze statystyki pokazują, że już 34% rodzących 30-39 latek w Polsce choruje na otyłość i cierpi na nadwagę. W grupie rodzących 20-29 latek na nadwagę i otyłość cierpi 23% kobiet. Jest to ogromna grupa kobiet, które są narażone na powikłania ciążowe. W tym artykule poruszam temat powikłań ciążowych spowodowanych otyłością oraz przedstawiam rozwiązania, które można wdrożyć zarówno w ciąży jak i przed ciążą. Opisuję także, czy zastosowanie probiotykoterapii może pomóc w zmniejszeniu powikłań ciążowych oraz w przeciążowej redukcji masy ciała.

Czy otyłość zwiększa ryzyko powikłań w ciąży?

Otyłość zwiększa szansę powikłań ciążowych takich jak cukrzyca ciążowa, która w I trymestrze ciąży może wpływać na organogenezę, cukrzyca może wpływać wtedy na zwiększone ryzyko poronienia, czy występowanie wad wrodzonych. W II i III trymestrze ciąży nieprawidłowa glikemia może prowadzić do makrosomii, organomegalii, opóźnienia rozwoju ośrodkowego układu nerwowergo, przewlekłego niedotlenienia, zgonu wewnątrzmacicznego oraz urazu okołoporodowego. Zarodek/ płód jest narażony na powikłania przez narażenie na wysokie stężenia glukozy we krwi, więc jego rozwój w obliczu hiperglikemii jest zaburzony.

Badania wskazują, że otyłość matczyna jest związana z występowaniem preeklapsji, a otyłość powyżej 35 BMI koreluje z późniejszą preeklamsją. Badania wskazują także, że redukcja masy ciała przed ciążą, operacje bariatryczne czy modyfikacje stylu życia zmniejszają ryzyko preeklapsji.

Badania wykazały, że u otyłych kobiet w czasie ciąży występuje większe zmniejszenie wrażliwości na insulinę w porównaniu z kobietami o prawidłowej masie ciała, w związku z czym są one obarczone zwiększonym ryzykiem nie tylko cukrzycy ciążowej, ale także powikłań z nią związanych, w tym stanu przedrzucawkowego, nadciśnienia ciążowego, makrosomii i porodów cesarskich.

Warto wspomnieć, że ciąża kobiety z otyłością zawsze jest ciążą wysokiego ryzyka, dlatego powinno się wszelkimi dostępnymi sposobami zmniejszyć masę ciała przed ciążą.

Nie tylko dla ciężarnej otyłość jest problemem. Warto wspomnieć o programowaniu płodowym. Najczęstsze choroby wieku dorosłego rozpoczynają się w okresie życia płodowego – są to nadciśnienie tętnicze, insulinooporność, osteoporoza, schizofrenia, choroba wieńcowa serca, cukrzyca typu II, otyłość i hipercholesterolemia. To, w jaki sposób żywi się kobieta przed ciążą oraz w ciąży, może być przepotężnym bagażem dla dziecka, z którym wejdzie w życie poza łonem matki.

W jaki sposób otyłość kobiety wpływa na starania o ciążę?

Każda jednostka BMI powyżej 29 zmniejsza szansę na zajście w ciążę w ciągu roku o 4%

U kobiet z nadwagą częściej występują zaburzenia miesiączkowania i brak owulacji. Kobiety z nadwagą i otyłością są w grupie wysokiego ryzyka dla zdrowia reprodukcyjnego. U tych kobiet zwiększa się ryzyko niepłodności i niepłodności, częstość zapłodnień, poronień i powikłań ciąży.

Przy BMI 40 szansa na zajście w ciążę zmniejsza się o 43% niż u kobiet w normalną masą ciała

Jednym z powodów otyłości przeciążowej może być także Zespół Policystycznych Jajników (PCOS). Dowody sugerują, że kobiety w ciąży z PCOS mogą być obarczone większym ryzykiem wystąpienia niekorzystnych skutków ciąży. Metaanalizy wykazują związek między wyższą masą ciała (nadwaga i otyłość) u kobiet z PCOS i wyższym wskaźnikiem poronień. PCOS nie wpływa jednak (jak do tej pory sądzono) na zwiększenie ryzyka porodu przedwczesnego. Jedną ze strategii postępowania będzie redukcja masy ciała u kobiet z PCOS przed ciążą oraz regulacja hiperinsulinizmu, który występuje u większości fenotypów PCOS.

Zmniejszenie BMI nawet o jedną jednostkę może znacząco zwiększyć możliwość spontanicznego zajścia w ciążę i zmniejszać ryzyko powikłań zarówno u matki, jak i u płodu.

Na insulinooporność w czasie ciąży wpływa wiele czynników, takich jak hormony łożyskowe, otyłość, brak ruchu, niezdrowa dieta oraz czynniki genetyczne i epigenetyczne. Powikłania położnicze, takie jak stan przedrzucawkowy, hipoglikemia noworodkowa i zespół niewydolności oddechowej częściej występują  u kobiet z insulinoopornością, ale potrzebne są lepiej zaprojektowane badania, aby określić, czy sama insulinooporność bez rozwoju cukrzycy ciążowej będzie miała takie same konsekwencje.

Jak zmniejszyć masę ciała przed ciążą?

Najlepszym rozwiązaniem, zmniejszającym ryzyko powikłań, jest redukcja masy ciała przed ciążą. Każda redukcja masy ciała (o 5% i 10%) wiążą się z poprawą parametrów metabolicznych i klinicznych.

Obecnie populane są leki – semaglutyd i liraglutyd, czyli analogi GLP-1. Mechanizm analogów GLP-1 polega na zwiększeniu produkcji insuliny w stosunku do wartości glukozy we krwi. Liraglutyd i semaglutyd przywracały upośledzoną tolerancję glukozy i insulinooporność. Osoby przyjmujące te leki zazwyczaj rejestrują u siebie zmniejszone łaknienie, co może generować redukcję masy ciała.

Czy probiotyki mogą być alternatywą dla leczenia liraglutydem czy semaglutydem? Ich dostępność w ostatnich miesiącach w polskich aptekach jest niska. I choć aktualnie nie ma badań, które wskazują, że samodzielnie zastosowane probiotyki są równoważne leczenim semaglutydem i liraglutydem, to mogą być ciekawym dodatkiem w procesie redukcji masy ciała.

Badania wskazują, że leczenie liraglutydem promuje wzrost bakterii  Akkermansia muciniphila, co koreluje ze zmniejszeniem zespołu metabolicznego. Naukowcy wskazują, że to obecność szczepu Akkermansia muciniphila koreluje z odpowiednią masą ciała, a że leczenie analogami GLP-1 wpływa na mikroflorę jelitową właśnie poprzez wzrost Akkermansia.

Najnowsza metaanaliza wskazuje, że z otyłością jest związane ogólne zubożenie mikrobiomu jelitowego a nie – jak dotąd wskazywano – nieobecność konkretnego szczepu. Niektóre szczepy – takie jak Akkermansia muciniphila i Bifidobacterium lungum są promotorami integralności jelitowej, co może wpływać na masę ciała. Jedno kliniczne badanie kontrolowane wskazuje, że pasteryzowana A. muciniphila może poprawić wrażliwość insulinową. Badania prowadzone na kobietach z PCOS wskazały, że spożycie probiotyków, prebiotyków i synbiotyków zmniejszało stężenie glukozy w osoczu na czczo, insulinę na czczo, triglicerydów, cholesterolu całkowitego i cholesterol LDL oraz lipoprotein o bardzo małej gęstości. Metaanaliza ukazała, że podawanie probiotyków, prebiotyków lub synbiotyków jest skuteczną i bezpieczną interwencją polegającą na modyfikacji profili IR i lipidów, choć nie poprawiały wskaźników antropometrycznych. Jedynie zastosowanie odpowiedniej diety redukcyjnej z probiotykoterapią może pomóc w redukcji masy ciała; zmniejszenie jednak insulinooporności może pomóc w redukcji masy ciała.

Probiotykoterapia przed ciążą

Zajrzyj koniecznie na stronę Sanprobi, który produkuje probiotyki Sanprobi Barrier, Sanprobi Super Formuła oraz Sanprobi Premium, które poprawiają parametry kobiet z otyłością.

O Sanprobi Super Fomula dowiesz się więcej z tego artykułu. Poruszam w nim tematy związane z Zespołem Policystycznych Jajników (PCOS) oraz probiotykoterapią.

Sanprobi Super Formula może przydać się w terapii Zespołu Policystycznych Jajników (PCOS), ponieważ promuje odpowiednią glikemię, reguluje stężenie insuliny oraz wpływa na stężenie testosteronu, SHBG oraz DHEAS.

O Sanprobi Barrier więcej przeczytasz tutaj w kontekście zmniejszenia insulinooporności.

Badanie kliniczne z użyciem synbiotyku Sanproni Barrier wskazuje na zmniejszenie insulinooporności.

Jeśli zaś chodzi o Sanprobi Premium, to zapraszam do artykułu dotyczącego niesamowitego szczepu Akkermansia Muciniphila.

Probiotykoterapia w ciąży

Kobiety w ciąży z nadwagą/otyłością przedciążową oraz nadmierny przyrost masy ciała w czasie ciąży i nieprawidłowa mikroflora jelitowa są czynnikami wysokiego ryzyka cukrzycy ciążowej, a probiotyki mogą być skutecznym rozwiązaniem u kobiet w ciąży wysokiego ryzyka w zapobieganiu GDM poprzez modulację mikroflory jelitowej i hamowanie stanu zapalnego. Aby to jednak zadziałało, należy suplementację zacząć dużo szybciej aniżeli już w ciąży.

Aktualne dowody wskazują, że wiele probiotyków może zwiększać różnorodność mikrobiomu jelitowego u otyłych kobiet w ciąży, a probiotyki mają pozytywny wpływ na zmniejszenie stężenia glukozy na czczo i nadmierny przyrost masy ciała w ciąży oraz występowanie niskiej masy urodzeniowej. Jednakże probiotyki mają niewielki wpływ na inne skutki dla matki i noworodka, takie jak wystąpienie cukrzycy ciążowej w ogóle, poród przedwczesny i makrosomię.

Co mówią metaanalizy o wpływie wpływie probiotyków w okresie ciąży? W ciąży u pacjentek z nadmierną masą ciała (podwyższonym BMI) spada podpulacja Bacteroides spp. Prevotella spp. Probiotyki nie mają wpływu na masę ciała noworodków matek z otyłością.

Jednakże przyjmowanie probiotyków podczas ciąży jest powiazane z obecnością bakterii w mleku kobiecym. Tylko u kobiet rodzących w sposób naturalny przyjmujących probiotyk stwierdzono istotnie zwiększone miana bakterii Lactobacillus i Bifidobacterium w siarze i mleku dojrzałym w porównaniu do grupy przyjmującej placebo.

Podsumowanie

Redukcja masy przed ciążą jest najskuteczniejszym sposobem na zmniejszenie powikłań ciążowych oraz wpływa na programowanie metaboliczne płodu. Probiotykoterapia, choć nie wpływa samodzielnie zastosowana na masę ciała, koreluje ze zmniejszeniem stanu zapalnego oraz parametrów mebtabolicznych, co może pomóc w redukcji masy ciała oraz odpowiednio przygotować się do ciąży oraz już w ciąży.

Źródła

1. Zhao L, Qiu Y, Zhang P, Wu X, Zhao Z, Deng X, Yang L, Wang D, Yuan G. Gut microbiota mediates positive effects of liraglutide on dyslipidemia in mice fed a high-fat diet. Front Nutr. 2022 Dec 29;9:1048693. doi: 10.3389/fnut.2022.1048693. PMID: 36643973; PMCID: PMC9835552.
2. Chanda D, De D. Meta-analysis reveals obesity associated gut microbial alteration patterns and reproducible contributors of functional shift. Gut Microbes. 2024 Jan-Dec;16(1):2304900. doi: 10.1080/19490976.2024.2304900. Epub 2024 Jan 24. PMID: 38265338; PMCID: PMC10810176.
3. Depommier C, Everard A, Druart C, Plovier H, Van Hul M, Vieira-Silva S, Falony G, Raes J, Maiter D, Delzenne NM, de Barsy M, Loumaye A, Hermans MP, Thissen JP, de Vos WM, Cani PD. Supplementation with Akkermansia muciniphila in overweight and obese human volunteers: a proof-of-concept exploratory study. Nat Med. 2019 Jul;25(7):1096-1103. doi: 10.1038/s41591-019-0495-2. Epub 2019 Jul 1. PMID: 31263284; PMCID: PMC6699990.
4. Li Y, Tan Y, Xia G, Shuai J. Effects of probiotics, prebiotics, and synbiotics on polycystic ovary syndrome: a systematic review and meta-analysis. Crit Rev Food Sci Nutr. 2023;63(4):522-538. doi: 10.1080/10408398.2021.1951155. Epub 2021 Jul 21. PMID: 34287081.
5. Deng YF, Wu LP, Liu YP. Probiotics for preventing gestational diabetes in overweight or obese pregnant women: A review. World J Clin Cases. 2022 Dec 26;10(36):13189-13199. doi: 10.12998/wjcc.v10.i36.13189. PMID: 36683622; PMCID: PMC9851018.
6. Bano S, Agrawal A, Asnani M, Das V, Singh R, Pandey A, Kumar N, Ali W. Correlation of Insulin Resistance in Pregnancy with Obstetric Outcome. J Obstet Gynaecol India. 2021 Oct;71(5):495-500. doi: 10.1007/s13224-021-01426-9. Epub 2021 May 24. PMID: 34602761; PMCID: PMC8440758.
7. Kampmann U, Knorr S, Fuglsang J, Ovesen P. Determinants of Maternal Insulin Resistance during Pregnancy: An Updated Overview. J Diabetes Res. 2019 Nov 19;2019:5320156. doi: 10.1155/2019/5320156. PMID: 31828161; PMCID: PMC6885766.
8. Żywienie w czasie ciąży i karmienia piersią pod redakcją Doroty Szostak-Węgierek, PZWL, 2021.