Akkermansia muciniphila – superbakteria na odchudzanie

Są takie bakterie, które robią dużą furorę w świecie nauki nazywane “super mikooganizmami”, “preparatem nowej generacji” czy (moje ulubione) “świętym Graalem chorób metabolicznych”.

Te organizmy są czymś więcej aniżeli bakteriami – sprawują określone funkcje w organizmie i pozwalają nam utrzymać zdrowie. Do takich bakterii należy Akkermansia muciniphila, a dokładnie jej szczep mucT, który w świecie nauki od kilku lat robi niesamowitą karierę, a niedługo także w Polsce wywróci wszystko do góry nogami. Po lekturze tego artykułu dowiesz się – dlaczego!

O Akkermansia muciniphila dowiedziałam się kilka lat temu podczas lektury książek “Jelita wiedzą lepiej” i “Człowiek na baKterie”. Autorzy wychwalali A. muciniphilę za zdolność odchudzania zwierząt i ludzi w naprawdę ciężkich warunkach (głównie w warunkach stosowania diety bogato tłuszczowej, mającej fatalny wpływ na kondycję jelit). Ale Akkermansia potrafiła o wiele więcej – z coraz większym zainteresowaniem czytałam o zmniejszeniu ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, obniżeniu ryzyka nowotworzenia, rozpracowaniu insulinooproności…a to był dopiero początek listy! Bakteria ta miała niesamowity potencjał i mogłaby wiele dobrego zrobić dla moich pacjentów.

Po przeczytaniu rozdziałów o Akkermansii wzięłam się za szukanie preparatów, które mogłabym włączyć do dietoterapii. Po kilkunastu minutach byłam mocno sfrustrowana, ponieważ… takiego probiotyku nie było dostępnego w Polsce. Byłam w szoku – jak to? Ta bakteria jest fenomenalna, a nie można jej kupić?

Więc zaczęłam kombinować.

Skoro nie można jej kupić, to trzeba ją sobie samemu “wyhodować”. Ale o tym za chwilę. Najpierw opowiem, dlaczego warto mieć jej dużo!

Akkermansia muciniphila – co to takiego?

Po raz pierwszy została wyizolowana z ludzkiego kału w 2004, co czyni ją dość “wiekową” bakterią w świecie nauki. Jest ona komensalną bakterią traktującą śluz jako źrodło energii węgla i azotu. W przeciwieństwie do innych, żywiących się śluzem organizmów, jest niepatogenna (czyli nie robi nam “krzywdy” jak np. Clostridium difficile, zwiastująca biegunkę).

Akkermansia jest obecna w ludzkim organizmie już od najwcześniejszego etapu życia i stanowi ok. 1-3% wszystkich organizmów w jelicie.  A. muciniphila została powiązana ze zdrowym jelitem, a jej obfitość została odwrotnie skorelowana z kilkoma stanami chorobowymi takimi jak cukrzyca, choroby sercowo-naczyniowe, otyłość, czy nowotwory.

PCOS, IO i Akkermansia

Wiele pacjentów zgłasza się do dietetyka w celu redukcji masy ciała. Ja jestem dość szczególnym dietetykiem, bo zajmuję się płodnością. Ale i w mojej działce ta bakteria mogłaby sporo zmienić – gdy mamy do czynienia w cyklami bezowulacyjnymi, które są spowodowane nadmierną masą ciała, logicznym staje się jej redukcja, aby je przywrócić. To prosty rachunek matematyczny – wrzucam do żołądka mniej, ruszam się więcej i chudnę. No, niestety, moi drodzy. Rachunek matematyczny przy zaburzeniach typu insulinooporność, czy zespół policystycznych jajników nie jest taki prosty. Dla przy

Okazuje się, że Akkermansia może być przydatna podczas starań o ciążę. Gdy problemy z poczęciem występują przy nadmiernej masie ciała (na przykład ze względu na cykle bezowulacyjne), jednym z najlepszych rozwiązań będzie redukcja masy ciała. Kto jednak próbował zmniejszyć swoją masę ciała przy IO lub PCOS wie, że nie jest to takie łatwe zadanie! Niektóre badania wskazują, że u kobiet z PCOS zachodzą duże zmiany w mikrobiomie jelitowym – w tym – także ograniczenie wzrostu Akkermansia. Jako, że bakteria ta jest związana z masą ciała, jej suplementacja (hipotetycznie) mogłaby pomóc w jej regulacji i przywróceniu cykli owulacyjnych.

Otyłość, cholesterol i Akkermansia

Zmiany składu i metabolizmu mikrobioty jelitowej (nazywane dysbiozą) są ściśle związane z występowaniem chorób metabolicznych. Stąd w chorobach metabolicznych zwrócono uwagę  na terapie ukierunkowane na mikrobiotę jelitową, wykorzystując różne podejścia, w tym: probiotyki, prebiotyki, transplantację mikrobioty kałowej (FMT) i antybiotyki.

Obserwacje pochodzące z badań na gryzoniach i ludziach wskazują na powtarzający się spadek ilości A. muciniphila w jelitach osób/zwierząt z otyłością, w porównaniu ze szczupłymi osobnikami kontrolnymi. Zaburzenia metaboliczne, w tym otyłość, cukrzyca typu 2, niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD) oraz choroby sercowo-naczyniowe w badaniach były związane ze zmniejszeniem liczebności Akkermansia spp. w badaniach na gryzoniach i ludziach. Everard i współ. jako pierwsi udowodnili, że codzienne podawanie żywych A. muciniphila MucT u myszy odwróciło zaburzenia metaboliczne wywołane dietą wysokotłuszczową, w tym przyrost masy tłuszczowej, endotoksemię metaboliczną, zapalenie tkanki tłuszczowej i insulinooporność.

Warto w tym momencie przytoczyć badania Depommier el at. “Akkermansia muciniphila u ochotników z nadwagą i otyłością: badanie eksploracyjne typu koncepcyjno-dowodowego” i najważniejsze obserwacje wynikające z podawania Akkermansii:

• Podawanie pasteryzowanej A. muciniphila nieznacznie zmniejszyło masę ciała o około 2,27 kg (P = 0,09), masę tłuszczu o około 1,37 kg (P = 0,09) i obwód bioder o 2,63 cm (P=0,09) (
• W otyłości wskaźnik WBC (White blood cells) jest zazwyczaj podwyższony. Co ciekawe – po podaniu pasteryzowanej Akkermansii osób z otyłością zaobserwowano obniżenie liczby WBC w porównaniu z grupą placebo.
• Ostatnie badania wykazały, że podawanie A. muciniphila zmniejsza stężenie cholesterolu w osoczu u gryzoni  i może również zapobiegać rozwojowi miażdżycy. Badacze stwierdzili, że podawanie pasteryzowanej A. muciniphila znacząco obniżyło cholesterol całkowity o 8,68% w porównaniu z placebo,
• suplementacja poprawiła wskaźnik wrażliwości na insulinę o około 30% w porównaniu z grupą placebo.

Akkermansia mucinipila i starania o ciążę

Kilka badań wykazało różnice w profilach mikrobiomu jelitowego między płodnymi i niepłodnymi kobietami. W jednym badaniu wykazano trend wskazujący na wzrost liczebności bakterii typu Verrucomicrobia u pacjentów z niepłodnością. Verrucomicrobia jest reprezentowana przez jeden rodzaj, A. muciniphila. Uważa się, że ten gatunek ma potencjalnie przeciwzapalne działanie u ludzi i indukuje regulatorowe limfocyty T. Jest to bardzo ciekawe w kontekście właśnie starań o ciażę (szczególnie w niepłodności immunologicznej).

Badania wykazały, że A. muciniphila wpływa na metabolizm glukozy i lipidów oraz zwiększa integralność nabłonka jelit. Dziwi więc rozdźwięk między (niewątpliwie) pozytywnymi właściwościami przeciwzapalnymi Akkermansii a jej zwiększoną liczebnością w jelicie u kobiet chorujących na niepłodność. Wydawać by się mogło, że skoro w chorobie otyłościowej liczebność Akkermansia jest zmniejszona, a jej suplementacja (bądź doprowadzenie do sytuacji, gdy jej wzrost jest promowany) zwiększa jej liczebność (co zmniejsza stan zapalny) jest sytuacją pozytywną, to w niepłodności będzie podobnie. Jest jednak na odwrót. Nie ma na razie wytłumaczenia dlaczego tak jest. Być może jest to kwestia tego, że wzrost jej liczebności ma działać przeciwzapalnie.

Hodujemy Akkermansia muciniphila

Badania naukowe wskazują, że można podawać Akkermansię zarówno w postaci świeżej, jak i pasteryzowanej – przy czym forma pasteryzowana okazała się mieć “większą siłę rażenia” i działać skuteczniej. Jednak w dobie niedoboru tego szczepu na rynku trzeba było salwować się mniej powtarzalnymi rozwiązanami. W końcu mówimy tu o sprawie wielkiej wagi – i to dosłownie!

W badaniach naukowych odnajdziemy niemal gotowy przepis na zwiekszenie liczebności A. muciniphila w jelicie.

1. Aktywność fizyczna

Istnieją dowody naukowe wskazujące na aktywność fizyczną jako tę, która najmocniej promuje zdrowy profil mikrobioty jelitowej i promuje wzrost komensalnych bakterii jelitowych – także Akkermansii. Jaki rodzaj ruchu wybrać? Najlepiej taki, który jest przyjemny, ale także taki, który pozwoli podnieść tętno oraz lekko się spocić. Jak często? Jak najczęściej!

2. Polifenole 

Udowodniono, że Akkermansia wzrasta w środowisku bogatym w polifenole. Warto więc spożywać różnokolorowe warzywa oraz owoce, zawierające różne polifenole:

• antocyjany (czerwone wino, wiśnie, czarną porzeczkę, aronię, truskawki),
• proantycyjnay (czerwone wino, czarna herbata, czekolada, orzechy, jabłka, borówki, truskawki),
• falawonole i flawanole (czerwone wino, czarna herbata, czekolada, jabłka, kiwi, sałata, cebula, szpinak, brokuły, pomidory cherry),
• flawony (seler, czosnek, czerwona papryka, czerwony pieprz),
• flawanony (owoce cytrusowe)
• oraz izoflawony (soja, produkty sojowe, orzeszki ziemne).

3. Metformina

Metformina okazała się być ważnym czynnikiem zakłócającym badania dotyczące cukrzycy typu 2, ponieważ lek ten może stymulować wzrost A. muciniphila. 

4. Post 

kilka badań naukowych pokazuje, że ograniczenie kalorii lub głodówka zwiększa liczebność A. muciniphila w jelitach ludzi i zwierząt

5. Suplementacja Akkermansia muciniphila

Suplementacja może być najszybszym sposobem na zwiększenie liczebności tej bakterii w jelicie.

6. Jeśli jesteś mamą – karm piersią dziecko

Badania naukowe wskazują, że karmienie piersią przyspiesza wzrost Akkermansii. To duża inwestycja w zdrowie dziecka.

Bibliografia

1. Aya V, Flórez A, Perez L, Ramírez JD (2021) Association between physical activity and changes in intestinal microbiota composition: A systematic review. PLOS ONE 16(2): e0247039.
2. Depommier, C., Everard, A., Druart, C. et al. Supplementation with Akkermansia muciniphila in overweight and obese human volunteers: a proof-of-concept exploratory study. Nat Med 25, 1096–1103 (2019). https://doi.org/10.1038/s41591-019-0495-2.
3. Cani, P.D., Depommier, C., Derrien, M. et al. Akkermansia muciniphila: paradigm for next-generation beneficial microorganisms. Nat Rev Gastroenterol Hepatol 19, 625–637 (2022). https://doi.org/10.1038/s41575-022-00631-9
4. Liu R, Zhang C, Shi Y, Zhang F, Li L, Wang X, Ling Y, Fu H, Dong W, Shen J, Reeves A, Greenberg AS, Zhao L, Peng Y, Ding X. Dysbiosis of Gut Microbiota Associated with Clinical Parameters in Polycystic Ovary Syndrome. Front Microbiol. 2017 Feb 28;8:324. doi: 10.3389/fmicb.2017.00324. PMID: 28293234; PMCID: PMC5328957.
5. Dziewiecka H, Buttar HS, Kasperska A, Ostapiuk-Karolczuk J, Domagalska M, Cichoń J, Skarpańska-Stejnborn A. Physical activity induced alterations of gut microbiota in humans: a systematic review. BMC Sports Sci Med Rehabil. 2022 Jul 7;14(1):122. doi: 10.1186/s13102-022-00513-2. PMID: 35799284; PMCID: PMC9264679.

Wpadajcie na stronkę Sanprobi po więcej informacji 🙂 I, oczywiście, do mnie na płodne porady! 

Jeśli chcesz wiedzieć więcej o probiotykoterapii, to zajrzyj do moich artykułów o:

• probiotykoterapii w PCOS,
• probiotykoterapii w endometriozie,
• czy probiotykach w insulinooporności.

Zuza